مسئولیت های اخلاقی یک آکواریوم‌دار

نویسنده داوود علیدوستی
بازبینی و ویرایش: مهندس پژمان اسلامی

مسئولیت های اخلاقی یک آکواریوم‌دار

این مطالب در راستای حفظ بیشتر تپه های مرجانی است!

علاقه مندی

به احتمال زیاد اگر در حال خواندن این نوشته هستید، از علاقه مندان آکواریوم هستید!

تحقیق و مطالعه

امروزه قبل از انجام هر کاری در اینترنت جستجو می‌کنیم تا اطلاعاتی در مورد آن به دست آوریم. نگهداری از موجودات آکواریومی مانند نگهداری از هر موجود زنده دیگری نیازمند اطلاعات است. شما به عنوان یک آکواریوم دار مسئولیت پذیر باید قبل از شروع به راه اندازی آکواریوم شروع به مطالعه در مورد تجهیزات، روش‌های نگهداری، نیازهای گونه‌ها، هزینه‌ها و ... کنید. خوشبختانه صنعت آکواریوم به دلیل ماهیتش که بر اساس علاقه مندی افراد است، از جمله شاخه‌هایی است که می‌توانید اطلاعات زیادی در فضای وب در مورد آن پیدا کنید.

این اطلاعات توسط افراد علاقه مند در فضای وب به اشتراک گذاشته می‌شوند. نکته‌ی مهمی که باید به آن توجه داشت، اعتبار و تاریخ انتشار مطالب مرتبط است. باید توجه داشته باشید که مرجع مطالب ارائه شده قابل اطمینان باشد و به دلیل پیشرفت چند سال اخیر تجهیزات و روش‌های نگهداری، تاریخ انتشار مطالب هم اهمیت می‌یابد. زیرا بعضی از روش‌ها امروزه منسوخ شده‌اند یا کارایی لازم در مقایسه با روش‌های نوین را ندارند.

وب سایت ها و انجمن‌های گفتگوی بسیاری در حال نشر اطلاعات لازم در نگهداری از آکواریوم هستند. یکی از بهترین گزینه‌ها برای یادگیری، گروه‌های محلی آکواریوم داران هستند.

سرمایه گذاری زمانی و مالی

برای نگهداری مناسب و استاندارد از آکواریوم نیاز به تجهیزات، افزودنی‌ها، غذا، مکمل و سایر نیازمندی‌های نگهداری از آکواریوم خواهید داشت. بنابراین باید شرایط آکواریوم از جمله حجم و گونه‌های هدف را آن گونه در نظر بگیرید که از لحاظ مالی و دسترسی، توانایی تامین تمام نیازهای آبزیان خود را داشته باشید.

یکی از نکات بسیار مهم در نگهداری از آکواریوم صرف زمان و هم چنین رعایت بازه‌های زمانی لازم برای رسیدن شرایط مختلف آکواریوم به پایداری است. متاسفانه بیشتر آکواریوم داران به دلیل علاقه مندی شدید، در ابتدا زمان لازم برای رسیدن به شرایط پایدار را رعایت نمی‌کنند و با تلفات آبزیان و هزینه‌های اضافی روبه رو می‌شوند.

به منظور حفظ پایداری شرایط مطلوب آکواریوم، نیازمند صرف وقت برای غذا دهی، انجام تست‌ پارامترهای شیمیایی، شست و شو و پاک سازی دوره‌ای تجهیزات و سیستم فیلتراسیون آکواریوم و سایر موارد لازم هستید. در صورتی که فرصت لازم برای انجام نیازمندی‌های دوره‌ای آکواریوم خود ندارید،‌ پیشنهاد می‌شود این کار را به شرکت‌ها یا افرادی که ارائه کننده این خدمات هستند بسپارید. نیروهای آموزش دیده خانه آبزیان می توانند در این خصوص به شما خدمات لازم را ارائه دهند.

انتخاب گونه های مناسب برای آکواریوم

باید توجه داشته باشید که بعضی از آبزیانی که در فروشگاه‌های آکواریومی عرضه می‌شوند، به دلیل نیازهای خاص از جمله تغذیه‌ای، نیاز به حجم زیاد یا عمق زیاد آب و سایر شرایط، مناسب نگهداری در آکواریوم نیستند. از جمله تعداد زیادی از گونه‌های پروانه ماهیان( به دلیل تغذیه فقط از پلیپ مرجان‌ها)، تعداد زیادی از گونه‌های آنتیاس ماهیان (تغذیه فقط از زوپلانکتون‌های شناور)، بسیاری از گونه‌هایی که صرفاً از موجودات زنده خاص تغذیه می‌کنند.

توجه به حداقل فضای نگهداری برای یک گونه از جمله مواردی است که توسط بیشتر آکواریوم داران نادیده گرفته می شود. کم بودن و نا مناسب بودن فضای نگهداری می تواند باعث افزایش سطح استرس در ماهی ها شده و با کاهش قدرت ایمنی بدن ماهی ها آنها را در مقابل ساده ترین نوع بیماری ها بسیار ضعیف نماید. برای مثال بیشتر جراح ماهیان و یا فرشته ماهیان به فضای بسیار زیاد برای شنا کردن و شکاف های زیادی برای مخفی شدن نیاز دارند که در صورت در نظر نگرفتن این موضوع ماهیان به شدت در مقابل بیماری ها ضعیف شده و به سرعت دچار بیماری می شوند.

موضوع مهم دیگر توجه به ظرفیت کلی یک آکواریوم است که بر اساس سطح آب و ساختار سیستم فیلتراسیون سنجیده می شود. منطقی است که همیشه میزان ماهیان در نظر گرفته شده برای یک آکواریوم از ظرفیت آن آکواریوم کمتر باشد تا در شرایط خاص و یا با بزرگتر شدن ماهیان ساختار و چرخه های فیلتراسیون در آکواریوم دچار اشکال نشود. متاسفانه این موضوع می تواند در برخی موارد حتی با بروز کوچکترین تغییر در ساختار آکواریوم باعث از بین رفتن کل ساختار آکواریوم و از بین رفتن تمامی آبزیان ساکن آن شود.

موضوع آخر سازگاری گونه های نگهداری شده در یک آکواریوم است. عدم سازگاری و بروز درگیری بین ماهیان درون یک آکواریوم می تواند سطح استرس کلی در آکواریوم شما را افزایش داده و با کاهش قدرت ایمنی بدن ماهیان آنها را در مقابل بیماری های مختلف ضعیف نماید.

تهیه و خرید آبزیان

با توجه به جذابیت بالای آکواریوم های آب شور و پیشرفت قابل توجه تجهیزات نگه داری از آبزیان زینتی، تقاضا برای راه اندازی و نگهداری از آکواریوم در سال های اخیر به صورت چشمگیری افزایش یافته است.

با در نظر گرفتن این که هر آکواریوم از گونه های مختلف آبزیان و هم چنین عناصر مختلف جهت دکوراسیون بهره می گیرد، موضوع مورد بحث از جنبه های مختلف قابل بررسی است و لازم است آکواریوم داران به مسائل مختلفی در خصوص منابع تهیه آبزیان و دیگر ساختار های موجود در آکواریوم خود مثل ماسه ها و صخره ها توجه داشته باشند.

در آکواریوم های آب شیرین بیش از 90 درصد گونه ها در اسارت تکثیر می شوند و در حال حاضر می توان گفت آکواریوم های آب شیرین تهدیدی برای محیط زیست به شمار نمی روند در حالی که کم تر از 10 درصد ماهیان زینتی دریایی در اسارت تکثیر می شوند. بر اساس گزارش برنامه جهانی محیط زیست سازمان ملل در سال 2007، سالیانه بیش از 27 میلیون ماهی زینتی در سراسر دنیا به منظور نگه داری در آکواریوم های آب شور صید می شود. این میزان صید بالا و هم چنین روش های صید مخرب مثل صید با سیانور در کنار تغییرات اقلیمی، افزایش میزان اسیدیته، افزایش ورود آلاینده ها به آب دریا، تاثیرات مخرب فراوانی بر صخره های مرجانی سراسر دنیا گذاشته اند. به طوری که بیش از 60 درصد از صخره های مرجانی در 20 سال اخیر نابود شده اند. بر همین اساس در صورتی که بخواهیم به عنوان آکواریوم دار مسئولیت های اخلاقی علاقه مندی خود را بپذیریم، به عنوان آخرین و مهم ترین حلقه از زنجیره تجارت آبزیان زینتی دریایی می توانیم بر روندهای موجود تاثیر مهمی داشته باشیم.

در همین راستا پیشنهادات زیر قابل ارائه است:

با توجه به افزایش دائمی تعداد گونه هایی که در اسارت تکثیر می شوند، بهترین پیشنهاد، انتخاب گونه های تکثیری است. ماهیانی که در اسارت تکثیر و پروش یافته اند با محیط آکواریوم سازگارتر و هم چنین نسبت به بیماری ها مقاوم تر هستند. در صورتی که قصد نگهداری از گونه هایی که از طبیعت صید می شوند دارید، توجه به مسائل زیر به عنوان یک آکواریوم دار مسئولیت پذیر و اخلاق گرا پیشنهاد می شود.

  • بررسی وضعیت شرکت وارد کننده از لحاظ تجربه، امکانات و فناوری مورد استفاده در نگهداری
  • اطمینان از همکاری وارد کننده با سازمان های نظارت بر صید و اطمینان از صید ایمن و اصولی
  • اطمینان از مجوزهای لازم برای صید گونه های آبزیان توسط سازمان های زیست محیطی و انجام صید به صورت قانونی توسط شرکت های صیادی
  • ضمانت تحویل زنده آبزیان
  • اطمینان از انجام پایش، آزمایشات و اندازه گیری متغیرهای مختلف به منظور کاهش نرخ تلفات ماهیان در کل زنجیره تامین، انتقال و نگهداری
  • اطمینان از پای بندی فروشنده به روش های سازگار کردن آبزیان با شرایط جدید بر اساس نیازهای خاص هر گونه

توجه به شرایط صید آبزیان

سالیانه بیش از سی میلیون قطعه ماهی زینتی از صخره های مرجانی سراسر دنیا به منظور نگهداری در آکواریوم های آب شور صید می شود. با در نظر گرفتن روند رو به گسترش استقبال از آکواریوم های آب شور، می توان افزایش قابل توجه این مقدار را پیش بینی کرد. با در نظر گرفتن میزان بالای صید و وضعیت رو به نزول صخره های مرجانی سراسر دنیا در اثر تغییرات اقلیمی، افزایش میزان آلاینده ها و دیگر عوامل مخرب، در صورتی که روند قبلی ادامه پیدا کند، شاهد کاهش جمعیت قابل توجه گونه ها و افزایش خطر انقراض خواهیم بود.

صید ماهیان زینتی دریایی با روش های مختلفی انجام می گیرد که به دو دسته ی کلی روش های صید مخرب و روش های غیر مخرب می توان اشاره کرد.

  • یکی از روش های مخرب رایج در صید گونه های زینتی استفاده از سیانور یا سایر مواد شیمیایی سمی به منظور کاهش هوشیاری ماهی است. ماهیانی که با این روش صید می شوند ممکن است تا هفته ها زنده بمانند و حتی در آکواریوم غذا بخورند، اما به دلیل آسیبی که به اندام داخلی آن ها وارد می شود امکان هضم غذا وجود نخواهد داشت و در نهایت تلف خواهند شد. علاوه بر تلف شدن ماهی، استفاده از این مواد شیمیایی تاثیرات مخربی بر محیطی که در آن استفاده می شوند می گذارند و باعث آسیب شدید به مرجان ها و سایر آبزیان ساکن صخره های مرجانی می شوند. این روش جز روش های غیر قانونی محسوب می شود و مجازات های سنگینی برای آن در نظر گرفته شده است. متاسفانه صید با این روش در مناطق فقیر نشین دنیا به دلیل عدم وجود نظارت، هم چنان ادامه دارد.
  • در روش های غیر مخرب، صید توسط افراد آموزش دیده و با تجهیزاتی که موجب کمترین آسیب به ماهی و محیط خواهد شد، انجام می گیرد. یکی از روش های غیر مخرب رایج، صید انتخابی است. در این روش صیاد بر اساس گونه با استفاده از تجهیزات مناسب اقدام به صید ماهی می کند.

در حال حاضر در سواحل مرجانی کشورهای پیشرفته قوانینی به منظور حفاظت و کنترل صید اجرا می شود. این قوانین میزان صید، زمان، گونه های هدف، سایز و سایر مشخصات را تعیین می کنند.

بهترین راهکار پیشنهادی برای پاسخگویی به تقاضای رو به افزایش برای ماهیان زینتی دریایی، تکثیر این گونه ها در اسارت است.